Halk arasında taşeron iş/sözleşmesi olarak bilinen bir işverenin çeşitli sözleşmelerle işin bir kısmını başka bir işverene devretmesi hukuken asıl-alt işveren ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Günümüz koşullarında kimi işverenler yardımcı işlerde veya asıl işin (işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde) bir kısmının devri yoluyla asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulmaktadır.
Bu ilişkide önemli bir husus da işçinin durumudur. İşçinin kural olarak alt işverenle arasında iş sözleşmesi vardır. Maaş, fazla çalışma alacağı ve feshe bağlı diğer haklarının muhatabı da esas olarak alt iş verendir. Ancak bu durumun suiistimal edilmesi çok olağandır. Herhangi bir malvarlığı olmayan halk arasında paravan olarak tabir edilen alt işverenler aracılığıyla işçinin zarar uğratılması mümkündür. Kanun koyucu da bu durumu bertaraf etmek için İş Kanun’un 2. maddesinin (6) numaralı fıkrasını düzenlemiştir :
“…Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.“
Dolayısıyla alt iş veren ile asıl iş veren işçi alacaklarından müteselsilen yani birlikte sorumludur. Dolayısıyla bu durum işçinin işçilik alacaklarının tahsil kabiliyetini artırmaktadır. Ancak asıl işverenin sorumluluğunun şartları ve sınırları vardır. Bu şartların gerçekleşmemiş olması yine işçinin alacaklarının tahsilini zora sokmaktadır. İşçinin Sosyal Güvenlik Kurumunda gözüken işvereni ile fiiliyatta hizmet edimini sunduğu işverenler farklı ise asıl işveren- alt işverenlik ilişkisinin var olup olmadığı mutlaka değerlendirilmelidir.
Asıl İşverenin Sorumluluğunun Şartları
1. Asıl iş veren-alt işveren ilişkisi olmalı
Asıl işveren ile alt işveren arasında kanuni şartlara uygun kurulmuş olan geçerli bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı bulunmalıdır. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin geçerlilik şartları ayrıntılı incelenmesi gereken bir konu olduğundan ayrı bir yazıda belirteceğiz. Ancak kısaca belirtecek olursak bu şartların olmaması, durumun niteliğine göre işçinin asıl işverenin işçisi veya alt işverenin işçisi sayılması sonucunu doğuracaktır. Buna göre de asıl işverenin sorumluluğunun var olup olmadığı tespit edilecektir.
2. İşçinin münhasıran asıl işverenin işyerinde çalışmış olması gerekir.
İşçi asıl işverene ait iş yerinde devamlı ve münhasıran çalışmalıdır. Alt işveren tarafından işçi farklı işverenlere ait iş yerlerine geçici olarak görevlendirilerek çalıştırılıyorsa bu durumda münhasırlık koşulu sağlanmayacaktır. Dolayısıyla asıl işverenin sorumluluğundan da bahsedilemez. Dolayısıyla taşeron olarak çalışan bir işçi münhasırlık koşuluna dikkat ederek çalışma konusunda ısrar etmesi ileride doğabilecek uyuşmazlık hususunda lehine olacaktır.
Asıl İşverenin Sorumluluğunun Kapsamı
Asıl iş veren alacağın kaynağı bakımından; İş Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Ayrıca asıl işveren alt işveren ilişkisinde birlikte sorumluluktan söz edilebilmesi için, işçilik alacağının bu ilişkinin hüküm sürdüğü dönemler içerisinde doğmuş olması gerekmektedir.
Asıl İşverenin Sorumluluğuna İlişkin Yargı Kararları
- Ancak asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işverenle birlikte sorumlu olacağı kuralı dikkate alınmadan ve işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretinden birlikte sorumlu olduğu gözden kaçırılarak, asıl işveren yönünden davanın husumet nedeni ile reddine karar verilmesi hatalı bulunmuştur. ( 9. Hukuk Dairesi 2007/24560 E. , 2008/186 K.)
- Diğer yandan alt işveren şirketin, eşit davranma borcu kendi işçileri arasında geçerlidir. Hukuka uygun olarak kurulan hizmet alım sözleşmesi çerçevesinde çalışan alt işveren şirketin işçileri ile asıl işveren konumundaki davalı kurumun işçileri ile arasında eşit davranma borcuna aykırılıktan söz edilemeyeceğinden bu konudaki alacak talebinin kabulü de hatalı olmuştur.( 9. Hukuk Dairesi 2021/6703 E. , 2021/11352 K.)
- Asıl işveren, doğrudan bir hizmet sözleşmesi bulunmamakla birlikte İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. fıkrası gereğince alt işverenin işçilerinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle uğrayacakları maddi ve manevi zarardan alt işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur. Bu nedenle meslek hastalığına veya iş kazasına uğrayan alt işverenin işçisi veya ölümü halinde mirasçıları tazminat davasını müteselsil sorumlu olan asıl işveren ve alt işverene karşı birlikte açabilecekleri gibi yalnızca asıl işverene veya alt işverene karşı da açabilirler. (10. Hukuk Dairesi 2020/7864 E. , 2021/3396 K.)
- Bozma ilamı doğrultusunda yapılan araştırma neticesinde, davacının 12.06.2001-12.04.2004 tarihleri arasında davalı asıl işveren Ege Üniversitesine ait işyerinde değişen alt işverenler bünyesinde çalıştığı … Anılan sebeplerle, davalı Üniversitesinin sorumlu olduğu çalışma süresi, 12.06.2001-12.04.2004 tarihleri arasıdır. Bu çalışma süresi ve 12.04.2004 tarihindeki ücret miktarı nazara alınarak hesaplanacak kıdem tazminatından davalı Üniversite sorumlu tutulmalıdır. Mahkemece bu yönün nazara alınmaması hatalı olmuştur. (22. Hukuk Dairesi 2016/6639 E. , 2016/9889 K.)
aile hukuku Alt Kira Sözleşmesi bağışlama E-tebligat Elektronik Tebligat emeli işçi esenyurt fatih Gayrimenkul Hukuku Geriye dönük kira fark alacağı Geçmişe dönük kira alacağı Gürültü yapan kiracı Haciz icra hukuku işçi alacakları Kira alacağı icra takibi Kira artış oranı Kiracının izin almadan kiraya vermesi Kiracının tahliyesi Kiracıyı nasıl tahliye ederim Kira hukuku Kiralayan Taşınmazı Alt Kiraya Verilebilir Mi? Kira Sözleşmesi Kripto para kripto para haczi Kripto paranın hukuki niteliği kıdem tazminatı kısa dönem oturma izni maketten satış oturma izni Sigorta Hukuku Sosyal Güvenlik Hukuku Tahliye tazminat hukuku temelden satış trafik kazası trafik kaza tutanağı nasıl hazırlanır trafik polisi Yazılı anlaşma Yurt dışı icra takibi İcra hukuku İcra takibi İcra İflas Hukuku İhtiyaç Sebebiyle Tahliye İş hukuku