Günümüzde etkinliği giderek azalan konut haczine ilişkin kısa bir değerlendirme yapacağız. Menkul haczi yani taşınır haczi ev ve iş yeri gibi yerlerde yapılabilen borçlunun taşınır eşyaların haczedilip paraya çevrilmesi için kullanılan bir yoldur. Söz konusu haczin borçlunun üzerindeki değerli eşyalar bakımından da yapılması mümkündür.
05/04/2023 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanıp yürürlüğe giren İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile İcra ve İflas Kanunu’na “Konutta Haciz” başlıklı madde eklenerek hakim kararı olmaksızın konutlarda haciz işleminin yapılamayacağı düzenlenmiştir. Yine aynı değişiklikle konutta haczedilecek malların kapsamı daraltılmıştır.
Kural olarak borçlunun her türlü malvarlığı hacze kabildir yani haczedilebilir durumdadır. Bir malın haczedilememesi için bunun yasal olarak engellenmiş olması gerekmektedir. İcra ve İflas Kanunu’nun 82. maddesinde tamamı haczedilemeyen malvarlığı değerleri; 83. maddesinde ise kısmen haczedilemeyen malvarlığı değerleri düzenlenmiştir. Bunlar dışında, çeşitli özel kanunlarda haczedilemeyecek olan başka mallar da düzenlenmiştir.
Konut haczinde uygulama alanı bulan temel haczedilmezlik kuralı, İcra İflas Kanunu 82/3 maddesinde düzenleniştir. Söz konusu maddede haczedilemeyecek hususlar şu şekildedir:
“Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireylerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden ev eşyası“
Bilindiği üzere önceki kanuni düzenleme “pek lüzumlu eşya” kavramına dayanmaktaydı. Bu kavrama dayalı olarak da uygulamaya iki tane olan ev eşyalarının birinin haczi veya eşyanın pek lüzumlu/gerekli olup olmadığı yönünde verilecek karara göre haczin yapılması şeklinde yansımaktadır.
Hali hazırda kanundaki “pek lüzumlu” kavramı yerini “ortak kullanıma hizmet eden eşya” kavramına bırakmıştır. Dolayısıyla son değişlikle beraber konutta fiili haciz yolunun işlevselliği kalmamıştır. Evde para, altın ve diğer değerli maden ve taşların bulunması halinde tabii ki haciz işlemi yapılabilecektir. Ancak haciz tehlikesi altındaki borçlunun söz konusu değerli eşyaları evde tutması da olağan hayat tecrübeleriyle uyuşmamaktadır.
Yukarıda açıklamış olduğumuz kanun hükmü dışında diğer haczedilmezlik kuralları da ev haczini etkiyebilecektir. Örneğin; İİK m.82/2 gereği; borçlu geçimini sermayesinden ziyade bedeni çalışmasıyla sağlıyorsa, mesleğini devam ettirebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez. Bu eşyaların evde veya ofiste olması fark etmeyecektir. Bunun gibi doğrudan konut haczini düzenlemeyen kanun hükümleri de dolaylı olarak konutta yapılacak hacizleri etkileyebilecektir. Ayrıca daha önceden hacze konu olabilen evcil hayvanlar da Hayvanları Koruma Kanunu madde 5’e göre haczedilemeyecektir.
Ancak her kural gibi bu kurallarda zaman zaman çiğnenmekte ve haksız hacizler yapılabilmektedir. Başka bir yazımızda haksız olarak yapılmış hacze karşı ne yapılabileceğini ayrıntılı olarak açıklayacağız.
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Berkay Akdağ’a aittir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı ve zaman damgalı olarak saklanmaktadır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde yayınlanması veya kullanılması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır.