Geçmişten bugüne denk gelen aracın gerçek değerinden daha yüksek değere satmak için yapılan hilelerden biri de aracın kilometresini düşürmektir. Gerek teknik yöntemlerle gerekse de yeni araçlarda yazılım vasıtasıyla kilometre değeri düşürülebiliyor.
Araçlarda kilometresi aracın değerini etkileyen asli unsurlarından biridir. Aracın yıpranma payının hesaplanması ve ileride çıkabilecek sorunların ve motor ömrü bakımından çok önemli bir husustur.
Dizel motorlu araçların ortalama ömrü 400.000 ile 500.000 kilometre, benzinli araçların ortalama ömrü ise 500.000-600.000 kilometre arasındadır. Bu değerler gözetildiğinde kilometre düşürülmesindeki amaç çoğu zaman ekonomik ömrünü tamamlamış araçların satılmasına olanak sağlamak veya gerçek değerinin üzerinde aracı satmaktır.
Söz konusu araç kilometresini düşürme hususu Türk Ceza Kanunu uyarınca dolandırıcılık temel hali ve somut olayın koşullarına göre nitelikli hallerinin oluşmasına sebebiyet vermektedir.
Dolandırıcılık Suçu
Dolandırıcılık suçunu kanuni şartları TCK 157’de tanımlanmıştır. Bu madde dolandırıcılık suçunun basit hali ve suçun kanuni tanımı yapılmıştır. TCK’nın 157/1 maddesi şu şekildedir;
“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası verilir.”
Dolandırıcılık suçunun kanuni şartları şu şekildedir;
- Hileli davranış(Aldatma)
- Zarar
- Yarar
- İlliyet Bağı
- Kast
Öncelikle aracın kilometresinin düşürülmesi eylemini söz konusu dolandırıcılık suçunun kanuni unsurlarıyla karşılaştırmak gerekmektedir. Kilometre değerinin düşürülmesi başlı başına aldatma kastını içeren hileli bir harekettir. Ancak kendisinden önce aracın kilometresi düşürülmüş ve bu durum alıcıya bildirilmiş ise burada artık aldatıcılık unsurundan bahsedilemez. Ancak genel hayat koşulları bakımından satıcı aracın km değerinin düşürmüş ise alıcıya bunu bildirmesi kendisinden beklenmez.
Dolandırıcılık suçunun ikinci unsuru ise zarardır. Alıcının araçtan beklediği faydayı alamaması ve satış anı rayiç değer bakımında gerçekte yüksek kilometreli bir aracı ederinden fazla bedelle satın almış olması durumu zarar kapsamı içerisinde kaldığı açıktır.
Satıcının kilometre değerinin düşürülmesi bakımından yarar sağlayacağı da açıktır. Hem maddi bakımdan aracın ederinden fazlaya satılması kapsamından haksız yarar elde etmiş olur hem de kilometre değerini gizlemesi sebebiyle satılamayacak aracı satması da yarar kavramı içinde kalmaktadır.
- “Sanık A.. Ç..’in, kendisine ait 2006 model Fiat Albea marka ve yaklaşık 125.000 kilometredeki aracını, göstergesinde oynama yaparak 100.000 kilometrenin altına indirdikten sonra değerinin üzerinde bir bedelle tanık R.. E..’ye 11.01.2010 tarihinde sattığı, tanık R.. E..’nin aynı aracı 22.03.2010 tarihli noter satış sözleşmesiyle şikayetçi M.. B..’a sattığı, şikayetçinin aracı tanıdığı oto tamircilerine götürerek yüzeysel olarak kontrol ettirdiğinde herhangi bir sorun olmadığını söyledikleri, aracı kullanmaya başladıktan bir süre sonra aracın arıza yapması üzerine özel bir servise götürdüğü ve aracın gerçek kilometresinin 130.000 civarında olduğunu öğrendiğinin iddia edildiği olayda, sanık, tanık ve şikayetçi beyanları, araç bakım faturaları ile tüm dosya kapsamına göre, eylemin dolandırıcılık suçunu oluşturduğuna dair kabulde isabetsizlik görülmemiş olup …”(Yargıtay 23. Ceza Dairesi, 72/1029 )
- “…Turizm Otomotiv Sanayi Şirketinden noter aracılığı ile satın aldığı ve bu satışın araç 200.617 kilometrede iken yapıldığına dair ekspertiz raporunun … Şirketi tarafından dosyaya sunduğu, kilometre değişikliğinin servis kayıtları ile de sabit olduğu, bu haliyle şirket adına hareket eden sanığın aracı satın aldıktan sonra kilometre saatini değiştirerek, sahibinden.com isimli siteye ilan verdiği ve katılanı hileli davranışlarla aldatıp menfaat temin ettiği ancak eylemden sonra ödemede bulunduğu anlaşılmakla, sanığın eyleminin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-h maddelerinde belirtilen nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturduğu…” (Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 1324/10705)
Araç satışında alıcının zararına kilometrenin değiştirilmesi dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır. Bu kapsamda şüpheli dolandırıcılık suçunun oluşması için gerekli kanuni şartları ve eylemi gerçekleştirmiştir. Buna ek olarak aşağıda açıklanacağı üzere dolandırıcılık suçunun nitelikli hallerinin yasal koşulları gerçekleştiği hallerde nitelikli dolandırıcılık suçundan ceza verilecektir.
Bilişim Sistemlerinin Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık
Günümüzde ara satış işlemleri neredeyse tamamen dijital ortama özgüllenmiştir. Sahibinde.com, Facebook gibi siteler üzerinden satış konusunda karar verilmekte ve taraflar birbirleri ile irtibat kurabilmektedir.
TCK m. 158/1-f göre; dolandırıcılık suçunun bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi dolandırıcılık suçu nitelikli hali olarak sayılmıştır. Bu bakımdan aracın kilometre düşürülmesi eyleminin dolandırıcılık suçunun nitelikli hali olan bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunun gerçekleşmesi mümkündür.
Yargıtay 23. CD., E. 05.10.2016 tarihli kararında da “www.sahibinden.com” web sitesi aracılığıyla kilometresi değiştirilmiş aracın satışını bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunu oluşturduğu belirtilmiştir.
- “Oto alım satımı yapan sanıkların “www.sahibinden.com” sitesi aracılığıyla kilometresiyle oynanmış suça konu aracı katılana satmak suretiyle dolandırıcılık suçunu işledikleri iddia olunan somut olayda; aracın tüm ruhsat ve sahiplik bilgilerinin getirtilmesi ile satın alınan aracın devrini veren önceki sahiplerinin dinlenilmesi ve servis kayıtları da incelenip, teknik bilirkişi tarafından araç üzerinde inceleme yaptırılarak kilometresinde oynama olup olmadığı, varsa bunun hangi tarihte yapıldığı hususlarının tespitinden sonra, sanıkların eylemi bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle de gerçekleştirdiği gözetilerek, hukuki durumlarının tayin ve takdiri yerine,” (Yargıtay 23. CD., E. 9879/8528 )
Ancak Yargıtay kararlarında bazı karşı oylarda da söz konusu sitelerde ilan verilerek dolandırıcılık suçunun gerçekleşmesi durumunda basın ilan yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçunun(TCK m. 158/1-g) oluşacağını belirtmişlerdir.
Bu yazımızda uygulamada en çok karşılaşılan nitelikli hal açıklanmıştır. Ancak TCK m. 158’de bahsi geçen diğer nitelikli hallerinde somut olayın şartlarına göre gerçekleşme olasılığı mevcuttur.
Araç Kilometresinin Düşürülmesinin Cezası Ne Kadar?
Dolandırıcılık suçunun temel halinin gerçekleşmesi halinde bir yıldan beş yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adlî para cezası verilir.
Dolandırıcılık suçunun basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.
Dolandırıcılık suçunun bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi halinde dört yıldan on yıla kadar hapis ve suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olmamak üzere adli para cezası verilir.