Kıdem tazminatı işçinin, belirli sebeplerle işini kaybetmesi halinde, çalışma süresi içinde ki yıpranması ve sunduğu emeğe karşılık işveren tarafından kanuni şartlar dahilinde işçiye ödenen toplu paradır. Bu konuda ayrıntılı bilgi için Kıdem Tazminatı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz. Son günlerde belirlenen 2022 yılı için asgari ücret 4253 TL olmuştur. Enflasyon ve ülke parasında ki değer kaybı gözetildiğinde fahiş bir artış değildir. Ancak bu artışla beraber asgari ücretin ülke genelinde tek tip ücret olması yolunda hızla ilerlenilmektedir. Günümüzde nitelikli iş gücünü diye tabir edilen kesiminde asgari ücretle veya asgari ücrete çok yakın bir ücretle çalıştırılmasıyla nasıl değer yaratılır veya yaratılır mı bunu önümüzde ki günlerde göreceğiz.
Kıdem Tazminatına Esas Ücret: Son Ücret
İşçinin tam bir yıl çalışması karşılığı belirlenen kıdem tazminatı işçinin 30 günlük ücretidir. Ayıca kıdem tazminatına esas ücret kanunda işçinin almış olduğu son ücreti olarak belirlenmiş olup, bu da iş akdinin fesih anında ki ücreti ifade eder. Dolayısıyla 10 yıllık kıdemi olan bir işçi iş akdini feshettiği veya işverence feshedildiği anda ki ücreti baz alınarak kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Özellikle 2022 yılında asgari ücretin net 4253 lira brüt 5004 olması asgari ücretle çalışan veya asgari ücrete çalıştığı gösterilen işçilerin kıdem tazminatında miktarlarının artmasına sağlayacaktır. Aşağıda belirttiğimiz brüt ücrete eklenecek kalemler dışında; 2021 Aralık ayında iş akdi feshedilen bir işçi 3577 TL üzerinde kıdem tazminatı alacakken Ocak 2022 ayında iş akdini fesheden işçi 5004 TL üzerinden kıdem tazminatı alacaktır. Bu bakımdan asgari ücret oranında ki artış gözetildiğinde yıl sonunda fesih yapılması işveren tarafından kötüye kullanılabilecek bir husustur. Ayrıca eğer ihbar öneli verilmiş ise ihbar önelinin sonra ermesi anı son ücret anı olarak kabul edilir.
Kıdem Tazminatına Esas Ücret: Giydirilmiş Ücret
Söz konusu kıdem tazminatı hesabında esas alınacak ücret doktrinde giydirilmiş ücret olarak ifade edilir. Bu ücret çıplak brüt ücret üzerine bazı kalemlerin eklenmesi ile tespit edilir.
2021 Asgari Ücret Çıplak Brüt Ücret 3.577,50 TL
2022 Asgari Ücret Çıplak Brüt Ücret 5.004 TL
O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücreti üzerinden değil, sigorta primi, vergi sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücrete bir takım kalemler eklenerek hesaplanır. İşçi olarak brüt ücretinizi iş sözleşmesinden veya ücret bordrosundan öğrenebilirsiniz.
Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde 4857 sayılı İş Kanununun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete(Çıplak Brüt Ücret) işveren tarafından işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler eklenerek kıdem tazminatına esas alınacak giydirilmiş brüt ücret hesaplanır. Bu menfaat ve ödemeler şunlardır;
- İkramiye,
- Devamlılık arz eden prim ödemeleri,
- Yakacak yardımı,
- Giyecek yardımı,
- Kira yardımı,
- Servis yardımı,
- Yemek yardımı,
- Özel sağlık sigortası yardımı,
- Hayat sigortası prim ödemeleri